Als je in de zorg werkt post je niet op Facebook over een patiënt die je helpt. Als rechtshulpverlener bericht je in principe niet over je cliënten op social media.
Maar wat zíjn nu precies de regels voor het gebruik van Social Media als je voor mensen werkt?
We zochten het uit en kwamen uit op de volgende drie basisregels:

1. Garandeer geheimhouding
2. Wees je bewust van de reikwijdte
3. Zorg voor een evenwichtige berichtgeving

1. Garandeer geheimhouding

Het volgen van de privacywetgeving is niet genoeg.
Werk je voor cliënten of klanten? Dan gaat je zorgplicht verder dan de normale privacyregels. Realiseer je dat de mensen voor wie je werkt van jou afhankelijk zijn, al voelt dit voor jou misschien niet direct zo. Garandeer de anonimiteit van degene die je helpt en publiceer geen tot personen herleidbare informatie. 

Voorbeeld: Een advocaat of een maatschappelijk werker die een bericht post over een zaak (zelfs zonder namen te noemen), overtreedt de gedragsregels, als de gegevens die gedeeld worden terug te leiden zijn tot de persoon om wie het gaat.

2. Wees je bewust van de reikwijdte

Wees je bewust van de reikwijdte die een bericht op social media kan hebben.
Door wie kan het allemaal worden gelezen? Het bericht kan overal ter wereld gelezen worden door mensen die behulpzaam willen zijn, maar ook door mensen die kwaad willen of iets te verbergen hebben. Deze kwaadwillende mensen wil je niet wijzer maken dan ze al zijn. Met de informatie die je ze onbedoeld geeft kunnen ze je juist tegenwerken of proberen van je te profiteren.
Informatie die is gepubliceerd is vaak niet meer te verwijderen en de persoonsgegevens blijven openbaar.

Voorbeeld 1
Je bericht op Facebook over je vakantie. Als je terugkomt is je huis leeggeroofd.

Voorbeeld 2
Organisaties die geld inzamelen voor hulp aan mensen in nood kiezen er soms bewust voor gebruik te maken van de reikwijdte van social media. Door foto’s van het leed te delen zijn mensen immers sneller geneigd geld te geven. Juist ook waar het gaat om kinderen is het doel (geld binnen halen) misschien makkelijker te bereiken als je namen en foto’s deelt, maar de consequenties voor de kinderen (hun leven lang is hun leed of bijvoorbeeld hun medische probleem terug te vinden) is wel een groot offer. 

Andere organisaties kiezen er om deze reden juist bewust voor om geen foto’s en namen te delen. Hierbij zorgen ze ervoor dat alle informatie die ze gebruiken doelmatig is en de informatie niet herleidbaar is tot personen. 

3. Zorg voor een evenwichtige berichtgeving

Bericht niet alleen over negatieve (of positieve) gebeurtenissen, maar zorg er voor dat je berichten een goede afspiegeling zijn van de praktijk, zodat er een eerlijk beeld ontstaat van de mogelijkheden en kansen op een goed resultaat.

Voorbeeld
Een ziekenhuis bericht alleen over patiënten die genezen zijn, maar niet over de patiënten bij wie de behandeling niet aanslaat. Hierdoor ontstaat een vertekend beeld, krijgen patiënten valse hoop en geeft het ziekenhuis geen objectieve voorlichting.
Patiënten hebben, juist vanwege hun afhankelijke positie, recht op een eerlijke en evenwichtige berichtgeving.

Veiligheid en vertrouwen zijn belangrijk voor ons

Wat betekent dit voor ons in de praktijk?

Geheimhouding

Geadopteerden en moeders die onze hulp vragen delen hun informatie vertrouwelijk met ons. Deze informatie is bij ons veilig. Wij zullen geen persoonlijke informatie met derden delen. Om deze reden vind je op onze website en Facebook pagina geen namen en herkenbare foto’s van de mensen die wij bijstaan. We merken dat dit gewaardeerd wordt.

Ook het anoniem vermelden van een uitslag van een DNA-onderzoek of het resultaat van een zoektocht kan voor mensen uit de omgeving herleidbaar zijn en doen wij dus niet. 

Reikwijdte

We publiceren geen privégegevens. We willen voorkomen dat ook de mensen die geen goede bedoelingen hebben, of (opnieuw) willen profiteren, weten wie er zoekt en naar wie er wordt gezocht.

Alleen als de zoektocht helemaal is doodgelopen en er geen andere opties meer zijn kunnen we overwegen, met toestemming van betrokkenen om bepaalde gegevens te delen. Hier heeft het delen van gegevens immers een duidelijk doel: het vinden van familie en kan het niet op een andere wijze bereikt worden (de individuele zoektocht biedt geen mogelijkheden meer)
Hierbij verspreiden we alleen de gegevens die absoluut nodig zijn en worden alle mogelijke consequenties zorgvuldig met de betrokkenen doorgesproken.

Ook kan het soms goed zijn in de pers aandacht te vragen voor misstanden en schrijnende situaties. Ook hier geldt dat er dan sprake is van een duidelijk doel. Ook dit doen we alleen als alle mogelijke consequenties goed zijn doorgesproken en alle betrokkenen er achter staan.

Het publiceren van privé-gegevens mag geen automatisme zijn, alleen een laatste redmiddel waar goed over is nagedacht en wanneer zorgvuldig alle mogelijke gevolgen zijn afgewogen.

Evenwichtige berichtgeving

Hoe gaan we hiermee om in de berichtgeving? Posten we over elke DNA-match die wel klopt? En blijven we stil over elk dossier dat weer vervalst blijkt? Dan ontstaat er een te positief beeld.

Natuurlijk zijn we blij als er een match is. Blij dat het verdriet van een mislukte zoektocht deze geadopteerde en familie bespaard blijft. Toch kiezen wij ervoor niet te berichten over de resultaten van individuele zoektochten. Iedereen met ervaring kent de pijn of de opluchting die na een DNA-test volgt.

Wat kunnen we wel posten?

De afgelopen weken hebben we weer verschillende moeders aan de DNA-databank kunnen toevoegen en het afgelopen jaar hebben we tientallen geadopteerden kunnen helpen met het gratis analyseren van hun adoptiedossier. 

We delen zoveel mogelijk algemene informatie over DNA-testen, adoptieprocedures en andere informatie die behulpzaam kan zijn en die veilig gedeeld kan worden. Ook delen we interessante verhalen en feiten uit Indonesië.
Vertrouwelijke informatie en privéberichten delen we alleen met jou.

Wel zo duidelijk.

Stel je vindt je familie in Indonesië op basis van de gegevens uit je adoptiedossier. De namen en andere gegevens kloppen en de familie bevestigt alle informatie die ook in de stukken wordt vermeld.

Helaas blijkt dat zelfs in deze situatie toch een DNA-test nodig is om zeker te weten dat je familie gevonden is:

• De adoptie-stichtingen gebruikten soms hetzelfde verhaal en dezelfde gegevens voor verschillende baby’s. De adoptiedossiers van verschillende geadopteerden zijn dan vrijwel identiek. Beide geadopteerden komen dan bij dezelfde moeder uit, terwijl deze moeder maar één kind voor adoptie heeft afgestaan.
  

• Als de baby’s door tussenpersonen vanuit de dorpen naar Jakarta waren gebracht, verbleven de baby’s op verschillende plekken. In de kranten uit de jaren tachtig wordt al melding gemaakt van baby’s die op de vliering van een huis zijn aangetroffen. Zelf hebben we gesproken met een vrouw die indertijd de baby’s verzorgde als ze in Jakarta aan kwamen. Dit proces verliep niet geordend. Als er al bedjes waren sliepen meerdere baby’s in hetzelfde bedje. Hierdoor zijn baby’s verwisseld.

• Verder is het voorgekomen dat er door geadopteerden gezocht is met behulp van dezelfde mensen die indertijd verantwoordelijk waren voor de illegale adopties. Het vermoeden is dat deze mensen nog een keer geprobeerd hebben aan de adoptie te verdienen door een moeder die niet werkelijk de moeder is, aan te wijzen, en vervolgens geld te vragen (voor bijvoorbeeld levensonderhoud, huisvesting of andere kinderen die naar school moeten). Zo is er nog een keer aan de adoptie verdiend.

Het is heel pijnlijk te bedenken dat geadopteerden opnieuw slachtoffer zijn geworden door geen DNA-test af te nemen.

Ons advies is daarom altijd een DNA-test te doen.

Kies voor een DNA-test van een DNA-bank (bijvoorbeeld MyHeritage), zodat als er geen match met jou is, je de moeder en een andere geadopteerde, toch de kans biedt elkaar te vinden.