Iedere geadopteerde vraagt het zich af: waarom ben ik afgestaan?
Achter elke adoptie zit een verhaal. Toen je Nederlandse ouders je in Indonesië kwamen ophalen is hen verteld waarom je bent afgestaan. Ook in je adoptiedossier staat dit soms nog in het kort aangegeven. Als reden wordt vaak aangegeven dat je buiten huwelijk geboren bent en dat je moeder er alleen voor stond. Dat er te weinig geld was om nog een mond te voeden.
We weten inmiddels dat veel adoptiepapieren niet kloppen, dat er gefraudeerd is. Wat is er waar van het verhaal achter je adoptie? Kan je dat wel geloven?
Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig was de economische situatie in Indonesië slecht. Er was veel armoede. Armoede betekent niet alleen dat er weinig geld is. Arm zijn betekent ook dat er weinig keuzemogelijkheden zijn, dat men machteloos is. Vanuit armoede zijn er geen mogelijkheden bescherming en recht te vinden.
Uit de verhalen van moeders die we gesproken hebben en uit de oude krantenartikelen die we gevonden hebben, komen de volgende redenen naar voren:
- Arme gezinnen werden benaderd en voorgehouden dat zij hun kind een betere toekomst konden geven, door hun kind af te staan. Zij kregen hierbij geld aangeboden (toen 60 gulden). Sommige ouders lieten zich overtuigen en hebben hun kind verkocht. Vaak ook met het idee dat hun kind een betere toekomst zou krijgen en/of dat het tijdelijk was. Door hen ook een beetje geld te geven werden ze “medeplichtig” en durfden ze er niet meer over te praten of later te protesteren.
- Ongehuwde vrouwen die zwanger raakten hebben hun kind afgestaan omdat er een taboe rustte op het ongehuwd zwanger raken. Ze werden niet meer door hun omgeving geaccepteerd en zagen als enige mogelijkheid hun kind af te staan.
- Meisjes trokken vanuit hun dorp naar de stad. In de stad hoopten ze werk te vinden in de huishouding van een rijker gezin. Soms lukte dit. Soms niet en kwamen ze in de prostitutie terecht.
Als ze zwanger werden konden ze geen kant op. Ze konden hun werk niet blijven doen met een kind erbij en hadden ook geen geld hun kind te onderhouden. Ze stonden er alleen voor. De netwerken die zich bezig hielden met illegale adoptie hielden zich ook vaak bezig met prostitutie. De kinderen werden doorverkocht aan de weeshuizen en later voor adoptie afgestaan. - Arme moeders werd aangeboden om te bevallen in een kraamkliniek. Na de bevalling kregen ze de rekening van de kliniek. Als ze deze rekening niet konden betalen werden ze onder druk gezet hun baby af te staan. In dat geval betaalden de kindertehuizen de rekening van de kliniek.
- Kinderen uit armere wijken werden ontvoerd en aan kindertehuizen doorverkocht.
- Aan gezinnen werd voorgehouden dat ze hun kind tijdelijk in een kindertehuis konden onderbrengen en later weer konden ophalen. Als ze dan later naar het kindertehuis gingen, bleek hun kind verdwenen.
- Vrouwen werden zwanger gemaakt, zodat hun kind kon worden doorverkocht.
- Aan ouders werd verteld dat hun kinderen tijdelijk naar Nederland zouden gaan en dat ze contact konden blijven houden.
Keuze
Hoeveel mogelijkheden hadden deze moeders?
Vaak zijn de moeders slachtoffer van criminele netwerken. Door hun omstandigheden konden ze hier niet aan ontsnappen. Soms letterlijk niet, soms omdat ze zijn voorgelogen, soms omdat ze geen mogelijkheden hadden om voor zichzelf en hun kind op te komen.
De meeste moeders dragen deze pijn hun hele leven bij zich.
Het idee dat het afstaan van een kind hier een “keuze” is, is een heel Nederlands idee. In Nederland vormen de keuzes die we maken de basis van ons leven. Welke opleiding je hebt gekozen, bepaalt welke baan je kunt gaan doen. Je kunt er voor kiezen te trouwen, samen te wonen of alleen te blijven. Je kiest of je in de stad of in een dorp wil wonen etc. Jouw keuzes bepalen jouw leven.
In Indonesië is dit (ook nu nog) veel minder het geval. Eind jaren zeventig was hier nog minder sprake van. Hoe je leven er uit ziet werd bepaald door je omgeving. Als je arm geboren werd, dan werd je leven bepaald door het lot.
Als je als oudste meisje geboren werd in een dorp, in een arm gezin, dan hielp je je ouders waar je kon. In het dorp was niet veel werk. Om er voor te zorgen dat je broertjes en zusjes naar school konden gaan, of genoeg te eten hadden, zocht je naar mogelijkheden om geld te verdienen. Deze meisjes offerden zichzelf op, voor hun ouders en broertjes en zusjes.
Ronselaars reisden van dorp tot dorp en namen deze meisjes mee naar de grote stad. Hier hoopten de meisjes een baantje te kunnen krijgen, als dienstmeisje bij een rijk gezin bijvoorbeeld. Je kan je voorstellen dat de werkomstandigheden moeilijk waren. De meisjes uit de dorpen waren voor het eerst in hun leven in de grote stad, zonder hun familie en hierdoor erg kwetsbaar. Soms kregen ze een baantje in de huishouding. Soms hadden ze minder geluk en moesten ze als prostituee aan de slag. Was dit hun keuze?
Ze hadden geen keuze. Ze aanvaardden hun lot en offerden zichzelf op. We zien dat deze vrouwen vaak lange tijd geld naar huis hebben gestuurd en hun ouders hebben geholpen de andere kinderen een betere toekomst te bieden.
Als ze dan als ze op leeftijd zijn terugkeren naar hun dorp, slijten ze hier nog de laatste fase van hun leven in eenvoud. In het dorp wordt niet gevraagd wat ze allemaal hebben meegemaakt in de stad. Sommigen hebben een kind moeten afstaan. Hun verdriet dragen ze in stilte.
Andere situaties
Natuurlijk zijn er ook andere verhalen.
Net als vroeger in Nederland was het een schande om ongehuwd zwanger te raken. Sommige gezinnen waren niet arm, maar als een dochter buiten huwelijk zwanger werd, werd ervoor gekozen haar een tijdje “uit logeren te sturen” en bij een kindertehuis te laten bevallen. Haar kind werd afgestaan en ze mocht zonder kind weer naar huis komen. In die tijd werd gedacht dat dit een “goede oplossing” was. Nu horen we de verhalen van deze afstandsmoeders in Nederland. Ze hadden geen keuze. Er was voor hen geen alternatief. Ook in Indonesië zien we de pijn.
Belangrijk
Het is dus belangrijk om je te realiseren dat het feit dat je bent geadopteerd eigenlijk altijd een gevolg is van een gebrek aan mogelijkheden. De moeders hebben hun lot gedragen.